ARCHIEF Verhalen |
||
Op deze
pagina vindt u overdrukken van verhalen, hetzij in vertaling, hetzij in
het Jiddisj, uit eerdere nummers van Grine medine. Asch Sjolem: A Warsjewer fabrikant Asch Sjolem: Der zelner Bergelson Dovid: In het pension van de drie zusters Dora Diamant: Het ongelukkige leven van Dora Diamant Opatoshu Josef: A gewejnleche gesjichte Opatoshu Josef: Jodisj Perets J.L.: De gedaanteverandering van een melodie Perets J.L.: Der korbn Perets J.L.: De lezeres Rabon Jisroel: A gesjichte mit a ferd Ravitch Melech: Het joodse dievengilde uit Warschau Ravitch Melech: Mijn eerste wereldreis Serdatski Jente: Oemgebitn Sjolem Alechem: Op weg naar Marienbad Stencl Nachoem: Berlijnse jaren Woendermaises: Joodse volksverhalen
|
||
A gesjichte mit a ferd (in het Jiddisj) A Gesjichte mit a Ferd van Jisroel Rabon is eigenlijk het (titelloze) dertiende hoofdstuk uit de roman Di Gas, die in 1928 in Łódź werd uitgegeven. Di Gas is inderdaad een roman van vervreemding. De naamloze ik-figuur, joods soldaat in de Pools-Russische oorlog, wordt gedemobiliseerd en komt terecht in Łódź, waar hij blijft ronddolen, getekend door eenzaamheid, armoe en honger, en overlevend in kelders, slaapzalen en pensionnetjes. De ‘set’ is dus realistisch: het is de Poolse industriestad Łódź aan het begin van de jaren twintig, maar binnen dat tijd-ruimtelijke stramien weet je als lezer vaak niet waar het ‘ware verhaal’ ophoudt en waar de hallucinatie begint. (Uit GM-12) Download hier het verhaal in pdf-vorm |
||
Het
ongelukkige levensverhaal van Dora Diamant Een jaar voor zijn dood, in de zomer van 1923, leert Kafka in een badplaats aan de Oostzee Dora Diamant (Dymant) kennen, die daar leidster is in een vakantiekolonie van joodse kinderen uit Berlijn. Kafka voelt zich bijzonder aangetrokken tot de jonge, knappe en charmante jonge vrouw, die dan 25 jaar oud is. Hij vindt haar een ‘wonderbaarlijk wezen’. Omgekeerd is zij zeer onder de indruk van zijn persoonlijkheid. Het is liefde op het eerste gezicht. In september verlaat Kafka Praag en gaat met Dora Diamant samenwonen in Steglitz (Berlijn). Alhoewel zijn gezondheid steeds slechter wordt en hij in maart 1924 wordt opgenomen in een tuberculosekliniek in Wenen, is de periode-Dora Diamant de gelukkigste in zijn leven. Hoe gaat het verder met Dora Diamant? (Uit GM-4) Download hier het verhaal in pdf-vorm |
||
Het
joodse dievengilde uit Warschau |
||
Melech Ravitch, houtsnede van Audrey Bergner |
Mijn eerste wereldreis |
|
Der
zelner (in het Jiddisj) Een kort verhaal van Sjolem Asch in het Jiddisj, dat voor de Eerste Wereld Oorlog speelt, over een ouder joods echtpaar dat een soldaat krijgt ingekwartierd in hun kleine woninkje. Het lijkt een ramp, maar het valt allemaal wel mee. De Nederlandse vertaling van dit verhaal staat in GM-17. Download hier het verhaal in pdf-vorm |
||
A Warsjewer fabrikant (in het Jiddisj) Hoofdstuk 21 uit deel II (Warschau) van Sjolem Asch' trilogie over de drie steden Petersburg, Warschau en Moskou. Het hoofdstuk gaat over een chassidische fabrikant.... Zie het gelijknamige artikel in GM-40. Download hier het verhaal in pdf-vorm |
||
|
Op weg naar Mariënbad (in het Jiddisj) Beltsi Kurlender is op weg naar het kuuroord Mariënbad en maakt een tussenstop in Berlijn om een specialist te raadplegen. Haar verblijf in Berlijn gaat langer duren dan gedacht, legt ze in een brief uit aan haar man in Warschau. Hieronder volgt de eerste brief van Mariënbad (opgenomen in de de bundel Zumerleben) een geschrift dat Sjolem Alechem als volgt beschrijft: 'Geen roman, maar één groot misverstand tussen twee steden, Warschau en Mariënbad, middels 36 brieven, 14 liefdesnoten en 46 telegrammen. De Nederlandse vertaling - van Willy Brill - van deze eerste brief staat in GM-42. Download hier het verhaal Mariënbad in pdf-vorm |
|
|
Oemgebitn (in het Jiddisj) Een kort verhaal van Jente Serdatski in het Jiddisj. De Nederlandse vertaling van dit verhaal staat in GM-29. Jente Serdatski (1877-1962) werd in een zeer arm gezin geboren in de buurt van Kovno, het huidige Kaunas in Litouwen. Na de mislukte Russische revolutie van 1905 begon ze fictie te schrijven. Spoedig daarna verliet ze haar man en kinderen en vertrok ze naar Warschau, waar ze debuteerde met haar eerste korte verhaal, ‘Mirl’. In haar tijd werd Serdatski nauwelijks gewaardeerd en inmiddels is ze vrijwel vergeten. Ze schreef met boosaardigheid over vertwijfelde vrouwen uit de arbeidersklasse die in het leven niet tot hun recht konden komen en die teleurgesteld waren in het huwelijk, het moederschap en de politiek. Download hier het verhaal Oemgebitn in pdf-vorm |
|
|
Stencls Berlijnse jaren (in het Jiddisj) Uit GM-42 Tot de Jiddisje auteurs uit
het Berlijn van de jaren dertig behoort ook Nachoem Stencl. Een in zijn
tijd zeer bewonderde, maar thans vrijwel vergeten dichter. Hij werd in
1897 geboren in Czeladz, Polen, en stierf in 1983 in Londen. Het
grootste deel van zijn leven, vanaf 1936, woonde hij in de arme joodse
immigrantenwijk Whitechapel in Londen waar hij meer dan veertig jaar
het literaire tijdschrift Losjn oen Lebn uitgaf. Download hier In onhejb in
pdf-vorm |
|
|
In het pension van de drie zusters (in het Jiddisj) 'Wanneer je bij het pension aanbelt doet er een dienstmeisje open. Ze is mooi, stijlvol, beleefd, en doorkneed in alle interne tradities en gebruiken van het huis. Ze lacht de nieuwkomer toe met ogen die iets meer in hem willen zien dan wat veel andere ogen zien. Ze helpt hem uit zijn overjas met een elegantie die hem laat voelen dat hij eindelijk een gezellige thuis heeft gevonden – de zwemmer heeft de kust bereikt.' Zo
begint het verhaal van Dovid Bergelson over een pension in Berlijn dat
door drie zusters wordt gedreven. Wat zijn hun heimelijke motieven? |
|
|
Der korbn (in het Jiddisj) Er was eens een vorst. Zijn met tuinen omringde paleis stond aan de oever van de zee. Deze vorst was een weduwnaar die niet opnieuw trouwde, omwille van zijn dochters, Sara en Rebekka... Ziehier het begin van het korte verhaal Het offer van J.L. Perets. De volledige Nederlandse vertaling van dit verhaal (van de hand van Justus van de Kamp) staat in GM-29. Download hier de Jiddisje tekst van Der korbn in pdf-vorm |
|
|
De gedaanteverandering van een melodie Ter gelegenheid van de verschijning van het Perets nummer van Grine medine (no 61) werd de volledige tekst van A gilgl foen a nign gepubliceerd op de website, in een vertaling van Jacob van der Wijk. Inclusief enige houtsnedes van Arthur Kolnik. Download hier de tekst van De gedaanteverandering in pdf-vorm |
|
|
De lezeres (in het Jiddisj) Dit korte verhaal van J.L. Perets werd in een vertaling van Tanja Rubinstein gepubliceerd in Grine medine no 61. Het plaatje is misleidend; het kaarslicht klopt, maar de lezeres uit het verhaal is doodarm. Download hier de Jiddisje tekst van De lezeres in pdf-vorm |
|
|
A gewejnleche gesjichte (in het Jiddisj) Rond middernacht werd het rustiger in de zaal. Stelletjes gingen weg, anderen stonden op het punt te vertrekken, de hoed een beetje scheef op het hoofd, de jas over de schouder geworpen en in de revers een verlepte bloem. Jonge mannen flirtten met dames die niet stil konden blijven staan en heen en weer schuifelden. Ze wipten van het ene been op het andere, toonden uitdagend hun decolleté en wachtten vrolijk om nog een dansje te maken... De volledige vertaling van dit verhaal van Opatoshu (van de hand van Jan Jonk de Koning) vindt u in GM-29. Download hier de Jiddisje tekst van A gewejnleche gesjichte in pdf-vorm |
|
|
Jodisj (in het Jiddisj) Glikele liet zich er niet op voorstaan dat ze mooi was, en zorgeloos vrolijk. Ze was wel trots op haar ‘Jodisje’ liederen, omdat zij als enige in Limburg nog Jiddisj sprak. Haar grootmoeder, haar moeder en Glikele zelf kwamen uit een dorp, en in Nederlandse dorpen spraken joden nog Jiddisj. Dat maakte indruk op Van Castro. Bovendien waren ze allebei jong, allebei blond, en in het dorp was het Wekenfeest. Door de open ramen vielen groenige lichtstrepen naar binnen, afkomstig van planten, bomen en gras in de dicht- begroeide boomgaard. Op zulke dagen hunkert een mens naar de natuur, naar een medemens... De volledige vertaling van dit verhaal van Opatoshu (van de hand van Jan Jonk de Koning) vindt u in GM-43. Download hier de Jiddisje tekst van Jodisj - di letste froi tsoe rejden dem holendisjn Jidisj in pdf-vorm |
|
|
Woendermaises (in het Jiddisj) In hoeverre onderscheiden joodse volksverhalen zich van andere volksverhalen? Veel motieven zijn universeel, maar een slang die in het bos Toire leert of een dertienjarige geit die tefilien wil leggen, daarvoor moet je toch zijn in het in 1998 verschenen boek Jidisje woender-maises foen Mizrech-Ejrope. In deze tweetalige uitgave zijn dertig volksverhalen bijeengebracht zoals die mondeling van geslacht op geslacht werden overgeleverd door de joden van Oost-Europa. Hieronder kan de Jiddisje tekst van een drietal volksverhalen (woendermaises) worden gedownload. Voor een bespreking en een Nederlandse samenvatting van de verhalen, zie GM-34. Download hier de Jiddisje tekst van 3 Woendermaises en hier dat van de Wortzoger in pdf-vorm |
|
|
||
Losse nummers (10 €) zijn per e-mail of telefonisch te bestellen bij het
secretariaat (zie de gegevens onder in de balk). Donateurs van de
stichting Jiddisj (vanaf 35 € per jaar) ontvangen Grine Medine gratis. Laatst bijgewerkt op 27-11-2015 |