.
Een nieuw welkom op de website van Jiddisje Poëzie. Na de bloemlezing uit het werk van vijf Jiddisje dichteressen heb ik een keuze gemaakt uit de volle rijkdom van de Jiddisje poëzie vanaf het begin van de 20e eeuw tot aan vandaag.
Op deze weblog zullen wij regelmatig nieuwe gedichten plaatsen; u kunt direct een e-mail ontvangen als er een nieuw gedicht is. U kunt zich hiervoor via het formulier in de rechterkolom aanmelden. Ook kunt u via deze website de gedichten zelf bundelen tot een fysiek boekwerk. Boven elk gedicht staat een ‘print’ knop, hiermee kunt u het gedicht direct uitprinten of opslaan als PDF. Ook informatie over Willy Brill en de dichteressen kunt u hierin meenemen.
Onderaan
in de rechterkolom staat een tag-cloud, de woorden in deze lijst zijn
onderwerpen die in gedichten voorkomen. Als u op een term klikt krijgt u alle
gedichten op het scherm die verwant zijn aan dit onderwerp.
Voor
meer informatie over de Jiddisje taal en cultuur verwijzen wij u graag door naar
de website van Stichting
Jiddisj
Posted by admin in Uncategorized
Hooglied-achtig
Abraham Sutzkever
Mijn
laatste liefde is een stad. Zij heet:
mijn laatste liefde.
mijn laatste liefde.
Steeds
jonger wordt zij op haar leeftijd,
mooier, meer en meer de mijne,
haar adem – hooglied-achtiger, mousserender.
Ik wil ten diepste geloven dat zij mij bemint.
mooier, meer en meer de mijne,
haar adem – hooglied-achtiger, mousserender.
Ik wil ten diepste geloven dat zij mij bemint.
Onder
haar en mijn kwetsuren koeren
dezelfde duiven.
Een voorrecht
is mijn laatste liefde. Hartstochtelijk
vinden lippen elkaar in het donker.
Beider leden saamgeklonken.
Als een regen met zijn vleugelen ons dekt,
wordt in de wortels van de duisternis
een regenboog verwekt…
dezelfde duiven.
Een voorrecht
is mijn laatste liefde. Hartstochtelijk
vinden lippen elkaar in het donker.
Beider leden saamgeklonken.
Als een regen met zijn vleugelen ons dekt,
wordt in de wortels van de duisternis
een regenboog verwekt…
1987
uit:
Der joiresj foen regn, farlag di goldene kejt, Tel-Aviv 1992
Sjir-hasjirimdik
Main
letste libe iz a sjtot, zi hejst:
main letste libe.
main letste libe.
Alts
jinger wert zi oif der elter,
sjenerdiker, mainiker,
ir otem – sjir-hasjirimdiker, wainiker.
Ich wil zich aingloibn: zi hot mich lib.
sjenerdiker, mainiker,
ir otem – sjir-hasjirimdiker, wainiker.
Ich wil zich aingloibn: zi hot mich lib.
In
ire wi in maine karbn tirklen
di zelbe toibn.
Zchiëdik
main letste libe. Gliëdik
bagegenen zich lipn in der fintster.
Bejdns glider tsoenoifgewaksn.
Az a regn wet badekn oendz mit zaine fligl,
wet oifgejn in di wortslen foen der fintsternisj
a regn-boign…
di zelbe toibn.
Zchiëdik
main letste libe. Gliëdik
bagegenen zich lipn in der fintster.
Bejdns glider tsoenoifgewaksn.
Az a regn wet badekn oendz mit zaine fligl,
wet oifgejn in di wortslen foen der fintsternisj
a regn-boign…
***
Mocht u hieronder met Internet Explorer geen Hebreeuwse letters zien, gebruik
dan Chrome ***
שיר- השירימדיק
אַברהם
סוצקעװער
מײַן
לעצטע ליבע איז אַ שטאָט. זי הײסט:
מײַן לעצטע ליבע.
מײַן לעצטע ליבע.
אַלץ
ייִנגער װערט זי אױף דער עלטער,
שענערדיקער, מײַניקער,
איר אָטעם – שיר-השירימדיקער.
איך װיל זיך אײַנגלױבן: זי האָט מיך ליב.
שענערדיקער, מײַניקער,
איר אָטעם – שיר-השירימדיקער.
איך װיל זיך אײַנגלױבן: זי האָט מיך ליב.
אין
אירע װי אין מײַנע קאַרבן טירקלען
די זעלבע טױבן.
זכיהדיק
מײַן לעצטע ליבע. גליעדיק
באַגעגענען זיך ליפּן אין דער פֿינצטער.
בײדנס גלידער צונױפֿגעװאַקסן.
אַז אַ רעגן װעט באַדעקן אונדז מיט זײַנע פֿליגל,
װעט אױפֿגײן אין די װאָרצלען פֿון דער פֿינצטערניש
אַ רעגן-בױגן…
די זעלבע טױבן.
זכיהדיק
מײַן לעצטע ליבע. גליעדיק
באַגעגענען זיך ליפּן אין דער פֿינצטער.
בײדנס גלידער צונױפֿגעװאַקסן.
אַז אַ רעגן װעט באַדעקן אונדז מיט זײַנע פֿליגל,
װעט אױפֿגײן אין די װאָרצלען פֿון דער פֿינצטערניש
אַ רעגן-בױגן…
1987
פֿון:
דער יורש פֿון רעגן, אַברם סוצקעװער
פֿאַרלאַג די גאָלדענע קײט, תּל-אַביב 1992
פֿאַרלאַג די גאָלדענע קײט, תּל-אַביב 1992
Het miezert
Michoil Felsenbaum
Het
miezert, miezert, miezert, miezert
de hele dag van vroeg af aan,
en kraaien hebben rondgekrast:
een rare gast, niet hier vandaan.
de hele dag van vroeg af aan,
en kraaien hebben rondgekrast:
een rare gast, niet hier vandaan.
Over
het water scheren de meeuwen
ze vechten en roven elkanders kost.
Vergeelde bomen staan verregend,
smachtend naar het zomerstof.
ze vechten en roven elkanders kost.
Vergeelde bomen staan verregend,
smachtend naar het zomerstof.
De
aarde miezert naar de hemel,
al sinds de ochtendschemering.
De kater Moisje ligt te dromen –
hij lijkt mij ook een vreemdeling.
al sinds de ochtendschemering.
De kater Moisje ligt te dromen –
hij lijkt mij ook een vreemdeling.
Zwolle
2010
Uit:
Hollendisje lider, Gezegenoeng mit der Kameje
Menora Verlag SBG, Hamburg 2010
Menora Verlag SBG, Hamburg 2010
Es mraket
Es
mraket, mraket, mraket, mraket
a gantsn tog foen in der fri,
oen di worones hobn ongekraket:
a modne gast, wi nit foen hi.
a gantsn tog foen in der fri,
oen di worones hobn ongekraket:
a modne gast, wi nit foen hi.
Di
mewes kroezjen zich ibern wasser
oen sjlogn zich mit gwald oen roib.
Di gele bejmer sjtejen nasse
oen benken noch dem zoemersjtoib.
oen sjlogn zich mit gwald oen roib.
Di gele bejmer sjtejen nasse
oen benken noch dem zoemersjtoib.
Es
mraket foen der erd tsoem himl,
a gantsn tog foen in der fri.
Der koter Moisje ligt in driml –
oen zet mir ois wi nit foen hi.
a gantsn tog foen in der fri.
Der koter Moisje ligt in driml –
oen zet mir ois wi nit foen hi.
***
Mocht u hieronder met Internet Explorer geen Hebreeuwse letters zien, gebruik
dan Chrome ***
עס מראַקעט
מיכאל
פֿעלזענבאַום
עס
מראַקעט, מראַקעט, מראַקעט, מראַקעט
אַ גאַנצן טאָג פֿון אין דער פֿרי,
און די װאַראָנעס האָבן אָנגעקראַקעט
אַ מאָדנעם גאַסט, װי ניט פֿון הי.
אַ גאַנצן טאָג פֿון אין דער פֿרי,
און די װאַראָנעס האָבן אָנגעקראַקעט
אַ מאָדנעם גאַסט, װי ניט פֿון הי.
די
מעװעס קרוזשען זיך איבערן װאַסער
און שלאָגן זיך מיט גװאַלד און רױב.
די געלע בײמער שטײען נאַסע
און בענקען נאָך דעם זומערשטױב.
און שלאָגן זיך מיט גװאַלד און רױב.
די געלע בײמער שטײען נאַסע
און בענקען נאָך דעם זומערשטױב.
עס
מראַקעט פֿון דער ערד צום הימל,
אַ גאַנצן טאָג פֿון אין דער פֿרי.
דער קאָטער משה ליגט אין דרימל,
און זעט מיר אױס װי ניט פֿון הי.
אַ גאַנצן טאָג פֿון אין דער פֿרי.
דער קאָטער משה ליגט אין דרימל,
און זעט מיר אױס װי ניט פֿון הי.
זװאָלע,
2010
פֿון:
האָלענדישע לידער /געזעגענונג מיט דער קמיע .
מנורה פֿאַרלאַג, האַמבורג 2010
מנורה פֿאַרלאַג, האַמבורג 2010
Michoil
Felsenbaum werd in 1951 geboren in Vassylkiv, in de sovjetische
Oekraïne. Sinds 1991 woont hij in Israel. Hij is dichter, auteur van verhalen en
toneelstukken. Hij schreef liederen, zowel de tekst als de muziek, speciaal voor
zijn dochter, de befaamde Jiddisje zangeres Vira Lozinsky. In 2004 verscheen
zijn postmoderne, absurdistische roman Sjabbesdike Sjwebelech:
Sjabbeslucifertjes.
Posted by admin in Uncategorized
Ik kom tot je
Jakob Glatstein
Slanke
vrouw, de jeugd voorbij,
hoed je voor de nacht
die je gelaat met jaren tekent.
Ik zag je, een verwarde hinde
in het wildhout van de grote stad.
Ik bracht je naar een bed en zei:
de god van levenswijsheid
moge al je handelingen leiden,
en je bijstaan in je ervarenheid.
Bij wie toch zag ik ooit zo’n felle strijd
tussen ouderdom en kind-zijn dan op jouw gezicht.
Naïeve strijdster, ik kom tot je,
tot de priesteres van inzicht,
en speel met je klare taal en nog pril gebleven voeten
een nacht lang, die je gelaat met jaren schminkt.
In alle vroegte zocht ik vergeefs naar woorden
die zich laten schetsen op roze papier.
Als ik ze vind, stuur ik ze je
en jij zult ze bewaren in een boek met poëzie
naast het verdroogde bloemblad van je eerste liefde.
hoed je voor de nacht
die je gelaat met jaren tekent.
Ik zag je, een verwarde hinde
in het wildhout van de grote stad.
Ik bracht je naar een bed en zei:
de god van levenswijsheid
moge al je handelingen leiden,
en je bijstaan in je ervarenheid.
Bij wie toch zag ik ooit zo’n felle strijd
tussen ouderdom en kind-zijn dan op jouw gezicht.
Naïeve strijdster, ik kom tot je,
tot de priesteres van inzicht,
en speel met je klare taal en nog pril gebleven voeten
een nacht lang, die je gelaat met jaren schminkt.
In alle vroegte zocht ik vergeefs naar woorden
die zich laten schetsen op roze papier.
Als ik ze vind, stuur ik ze je
en jij zult ze bewaren in een boek met poëzie
naast het verdroogde bloemblad van je eerste liefde.
Uit:
Kredos, National Yiddish Book Center
Amherst, Massachusetts 1999
Amherst, Massachusetts 1999
Ich koem tsoe dir
Sjlanke,
mitljerike froi,
hit zich far der nacht
wos basjraibt dain ponem mit jorn.
Ch’hob dich gezen a farplonterte hirsjin
in di tswaign foen der groiser sjtot.
Ich hob dich gefirt tsoe a bet oen gezogt:
der got foen mitljeriker farsjtendikejt
zol hitn dain jedn baweg,
zol dir baisjtejn in dain groiser genitkejt.
Bai wemen hob ich noch gezen aza bloetike milchome
tswisjn elter oen kindisjkejt wi oif dain gezicht.
Doe, narisje kempferin, ich koem tsoe dir,
tsoe der pristerin foen farsjtendikejt,
oen sjpil zich mit daine kloege rejd oen noch nit opgenitste fis,
doerch der gantser nacht wos sjminkt dain ponem mit jorn.
In der fri hob ich oemzist gezoecht werter
wos lozn zich moln oif roz papir.
Az ich wel gefinen wel ich es dir tsoesjikn
oen doe west es bahaltn in a boech foen lider
lebn fartriknte bloemen-bletlech foen ersjter libe.
hit zich far der nacht
wos basjraibt dain ponem mit jorn.
Ch’hob dich gezen a farplonterte hirsjin
in di tswaign foen der groiser sjtot.
Ich hob dich gefirt tsoe a bet oen gezogt:
der got foen mitljeriker farsjtendikejt
zol hitn dain jedn baweg,
zol dir baisjtejn in dain groiser genitkejt.
Bai wemen hob ich noch gezen aza bloetike milchome
tswisjn elter oen kindisjkejt wi oif dain gezicht.
Doe, narisje kempferin, ich koem tsoe dir,
tsoe der pristerin foen farsjtendikejt,
oen sjpil zich mit daine kloege rejd oen noch nit opgenitste fis,
doerch der gantser nacht wos sjminkt dain ponem mit jorn.
In der fri hob ich oemzist gezoecht werter
wos lozn zich moln oif roz papir.
Az ich wel gefinen wel ich es dir tsoesjikn
oen doe west es bahaltn in a boech foen lider
lebn fartriknte bloemen-bletlech foen ersjter libe.
***
Mocht u hieronder met Internet Explorer geen Hebreeuwse letters zien, gebruik
dan Chrome ***
איך קום צו דיר
יעקב
גלאַטשטײַן
שלאַנקע,
מיטליעריקע פֿרױ,
היט דיך פֿאַר דער נאַכט
װאָס באַשרײַבט דײַן פּנים מיט יאָרן.
כ’האָב דיך געזען אַ פֿאַרפּלאָנטערטע הירשין
אין די צװײַגן פֿון דער גרױסער שטאָט.
איך האָב דיך געפֿירט צו אַ בעט און געזאָגט:
דער גאָט פֿון מיטליעריקער פֿאַרשטענדיקײט
זאָל היטן דײַן יעדן באַװעג,
זאָל דיר בײַשטײן אין דײַן גרױסער געניטקײט.
בײַ װעמען האָב איך נאָך געזען אַזאַ בלוטיקע מלחמה
צװישן עלטער און קינדישקײט װי אױף דײַן געזיכט.
דו נאַרישע קעמפֿערין, איך קום צו דיר,
צו דער פּריסטערין פֿון פֿאַרשטענדיקײט,
און שפיל זיך מיט דײַנע קלוגע רײד און נאָך ניט אָפּגענוצטע פֿיס,
דורך דער לאַנגער נאַכט װאָס שמינקט דײַן פּנים מיט יאָרן.
אין דער פֿרי האָב איך אומזיסט געזוכט װערטער
װאָס לאָזן זיך מאָלן אױף ראָז פּאַפּיר.
אַז איך װעל געפֿינען װעל איך עס דיר צושיקן
און דו װעסט עס באַהאַלטן אין אַ בוך פֿון לידער
לעבן פֿאַרטריקנטע בלומען-בלעטלעך פֿון ערשטער ליבע.
היט דיך פֿאַר דער נאַכט
װאָס באַשרײַבט דײַן פּנים מיט יאָרן.
כ’האָב דיך געזען אַ פֿאַרפּלאָנטערטע הירשין
אין די צװײַגן פֿון דער גרױסער שטאָט.
איך האָב דיך געפֿירט צו אַ בעט און געזאָגט:
דער גאָט פֿון מיטליעריקער פֿאַרשטענדיקײט
זאָל היטן דײַן יעדן באַװעג,
זאָל דיר בײַשטײן אין דײַן גרױסער געניטקײט.
בײַ װעמען האָב איך נאָך געזען אַזאַ בלוטיקע מלחמה
צװישן עלטער און קינדישקײט װי אױף דײַן געזיכט.
דו נאַרישע קעמפֿערין, איך קום צו דיר,
צו דער פּריסטערין פֿון פֿאַרשטענדיקײט,
און שפיל זיך מיט דײַנע קלוגע רײד און נאָך ניט אָפּגענוצטע פֿיס,
דורך דער לאַנגער נאַכט װאָס שמינקט דײַן פּנים מיט יאָרן.
אין דער פֿרי האָב איך אומזיסט געזוכט װערטער
װאָס לאָזן זיך מאָלן אױף ראָז פּאַפּיר.
אַז איך װעל געפֿינען װעל איך עס דיר צושיקן
און דו װעסט עס באַהאַלטן אין אַ בוך פֿון לידער
לעבן פֿאַרטריקנטע בלומען-בלעטלעך פֿון ערשטער ליבע.
פֿון:
קרעדאָס, נאַציאָנאַל ייִדיש בוּך צענטער, אמהערסט, מאַסאַטשוסעטס 1999
Wie ooit…
Abraham Sutzkever
(Geschreven
op de houten wand van een wagon:)
Wie
ooit parels vindt
aan een bloedrood zijden snoer geregen,
die langs de hals steeds kleiner worden
zoals het pad des levens,
tot zij ongemerkt
verdwijnen in een nevel –
wie die parels vindt moet weten
dat hun koelte eens het hart verlichtte,
het achttienjarig en onstuimig hart
van de Parijse danseres Marie.
aan een bloedrood zijden snoer geregen,
die langs de hals steeds kleiner worden
zoals het pad des levens,
tot zij ongemerkt
verdwijnen in een nevel –
wie die parels vindt moet weten
dat hun koelte eens het hart verlichtte,
het achttienjarig en onstuimig hart
van de Parijse danseres Marie.
Nu,
op transport naar het onbekende Polen -
werp ik mijn parels door de tralies.
werp ik mijn parels door de tralies.
Is
het een jongen die ze vindt -
laat hij zijn liefste ermee sieren.
Is het een meisje -
ze mag ze omdoen, ze zijn de hare.
En is het iemand oud van dagen -
laat hij bidden aan mijn parels.
laat hij zijn liefste ermee sieren.
Is het een meisje -
ze mag ze omdoen, ze zijn de hare.
En is het iemand oud van dagen -
laat hij bidden aan mijn parels.
Uit:
the Penguin Book of Modern Yiddish Verse
Viking Penguin Inc. New York 1987
Viking Penguin Inc. New York 1987
Wer es wet…
(Azoi
sjtejt ongesjribn oif a bret foen a wagon:)
Wer
es wet a mol gefinen perl,
getsiliët af a bloetik roitn sjnirele foen zaid,
oen wos tsoem haldz derloifn zej alts diner
wi der weg foen lebn,
biz wanen zej fargejen in a nepl
nit tsoe merkn –
wer es wet gefinen ot di perl,
zol wisn, az zej hobn kil baloichtn
dos harts – an achtsnjeriks, oemgedoeldiks,
foen der Parizer tentserin Marie.
getsiliët af a bloetik roitn sjnirele foen zaid,
oen wos tsoem haldz derloifn zej alts diner
wi der weg foen lebn,
biz wanen zej fargejen in a nepl
nit tsoe merkn –
wer es wet gefinen ot di perl,
zol wisn, az zej hobn kil baloichtn
dos harts – an achtsnjeriks, oemgedoeldiks,
foen der Parizer tentserin Marie.
Itst
firt men mich in oembawoestn Poiln –
warf ich maine perl doerch di grates.
warf ich maine perl doerch di grates.
Oib
es wet gefinen zej a bocher –
zol di perl tsirn zain gelibte.
Oib es wet gefinen zei a mejdl –
zol zi onton, es gehert tsoe ir.
Oib es wet gefinen zej a zokn –
zol er far di perl ton a tfile.
zol di perl tsirn zain gelibte.
Oib es wet gefinen zei a mejdl –
zol zi onton, es gehert tsoe ir.
Oib es wet gefinen zej a zokn –
zol er far di perl ton a tfile.
װער עס װעט…
אַבֿרהם
סוצקעװער
(אַזױ
שטײט אָנגעשריבן אױף אַ ברעט פֿון אַ װאַגאָן:)
װער
עס װעט אַ מאָל געפֿינען פּערל,
געציליעט אױף אַ בלוטיק רױטן שנירעלע פֿון זײַד,
און װאָס צום האַלדז דערלױפֿן זײ אַלץ דינער
װי דער װעג צום לעבן,
ביז װאַנען זײ פֿאַרגײען אין אַ נעפּל
ניט צו מערקן –
װער עס װעט געפֿינען אָט די פּערל,
זאָל װיסן, אַז זײ האָבן קיל באַלױכטן
דאָס האַרץ – אַן אַכצניעריקס, אומגעדולדיקס,
פֿון דער פּאַריזער טענצערין מאַרי.
געציליעט אױף אַ בלוטיק רױטן שנירעלע פֿון זײַד,
און װאָס צום האַלדז דערלױפֿן זײ אַלץ דינער
װי דער װעג צום לעבן,
ביז װאַנען זײ פֿאַרגײען אין אַ נעפּל
ניט צו מערקן –
װער עס װעט געפֿינען אָט די פּערל,
זאָל װיסן, אַז זײ האָבן קיל באַלױכטן
דאָס האַרץ – אַן אַכצניעריקס, אומגעדולדיקס,
פֿון דער פּאַריזער טענצערין מאַרי.
איצט
פֿירט מען מיך אין אומבאַװוּסטן פּױלן,
װאַרף איך מײַנע פּערל דורך די גראַטעס.
װאַרף איך מײַנע פּערל דורך די גראַטעס.
אױב
עס װעט געפֿינען זײ אַ בחור –
זאָל די פּערל צירן זײַן געליבטע.
אױב עס װעט געפֿינען זײ אַ מײדל –
זאָל זי אָנטאָן, עס געהערט צו איר.
אױב עס װעט געפֿינען זײ אַ זקן –
זאָל ער פֿאַר די פּערל טאָן אַ תּפֿילה.
זאָל די פּערל צירן זײַן געליבטע.
אױב עס װעט געפֿינען זײ אַ מײדל –
זאָל זי אָנטאָן, עס געהערט צו איר.
אױב עס װעט געפֿינען זײ אַ זקן –
זאָל ער פֿאַר די פּערל טאָן אַ תּפֿילה.
פֿון:
פּענגװין בוך פֿון מאָדערנע ייִדישע לידער
װיקינג פֿאַרלאַג, ניו יאָרק 1987
װיקינג פֿאַרלאַג, ניו יאָרק 1987
Sterretje
Moisje Koelbak
Sterretje,
sterretje, blauw trompettertje,
wees mijn boodschapper, daal in mijn sjtetele.
wees mijn boodschapper, daal in mijn sjtetele.
Je
ziet er een straatje, een greppel, een putje,
daar ligt mijn arme sjofele hutje.
daar ligt mijn arme sjofele hutje.
Eenzaam,
bij het venster, duister en grauw
zit mijn bezorgde treurende vrouw.
zit mijn bezorgde treurende vrouw.
Troost
haar, sterretje, schenk haar je avondschijn,
zeg haar, de Eeuwige zal ons genadig zijn.
zeg haar, de Eeuwige zal ons genadig zijn.
Vraag
naar Jankele, Leje en Rivke,
zeg hun: ik lees en koester hun briefje.
zeg hun: ik lees en koester hun briefje.
Zeg
hun: neem Jankele ferm onder handen,
naar het chejder* met hem – verwen hem niet langer.
naar het chejder* met hem – verwen hem niet langer.
Zorg
dat hij kaddisj* leert, zonder te talmen,
misschien, je weet niet… Moge God zich erbarmen.
misschien, je weet niet… Moge God zich erbarmen.
*
religieuze basisschool
* gebed voor een overledene
* gebed voor een overledene
1916
Uit: Mir trogn a gezang. Workmen’s Circle, New York 1982
Uit: Mir trogn a gezang. Workmen’s Circle, New York 1982
Sterndl
Sjterndl,
sjterndl, bloier sjtafetele,
zai mir a sjliëch oen fal in main sjtetele.
zai mir a sjliëch oen fal in main sjtetele.
Zen
west a gessele, noch dem a gribele,
dortn gefint zich main chorewe sjtibele.
dortn gefint zich main chorewe sjtibele.
Elnt,
alejn bai der fintsterer sjaibele
zitst dort fartroiert oen daiget main waibele.
zitst dort fartroiert oen daiget main waibele.
Trejst
ir, doe sjterndl, laicht ir in sjtoeb arain,
zog ir: der oibersjter wet zich merachem zain.
zog ir: der oibersjter wet zich merachem zain.
Freg
wos macht Jankele, Lejtse oen Riwele;
zog zej ich lejen oen koesj zejer brivele.
zog zej ich lejen oen koesj zejer brivele.
Zog
zej az Jankele zol men nit zjalewen,
gebn in cheder, genoeg im tsoe balewen.
gebn in cheder, genoeg im tsoe balewen.
Zol
er zich oislernen kaddisj wi s’darf tsoe zain,
efsjer… men wejst nit… nor got wet merachem zain.
efsjer… men wejst nit… nor got wet merachem zain.
***
Mocht u hieronder met Internet Explorer geen Hebreeuwse letters zien, gebruik
dan Chrome ***
שטערנדל
משה
קולבאַק
שטערנדל,
שטערנדל, בלױער שטאַפֿעטעלע,
זײַ מיר אַ שליח און פֿאַל אין מײַן שטעטעלע.
זײַ מיר אַ שליח און פֿאַל אין מײַן שטעטעלע.
זען
װעסט אַ געסעלע, נאָך דעם אַ גריבעלע,
דאָרטן געפֿינט זיך מײַן חרובֿע שטיבעלע.
דאָרטן געפֿינט זיך מײַן חרובֿע שטיבעלע.
עלנט,
אַלײן בײַ דער פֿינצטערער שײַבעלע,
זיצט דאָרט פֿאַרטרױערט און דאגהט מײַן װײַבעלע.
זיצט דאָרט פֿאַרטרױערט און דאגהט מײַן װײַבעלע.
טרײסט
איר, דו שטערנדל, לײַכט איר אין שטוב אַרײַן.
זאָג איר: דער אײבערשטער װעט זיך מרחם זײַן.
זאָג איר: דער אײבערשטער װעט זיך מרחם זײַן.
פֿרעג
װאָס מאַכט יאַנקעלע, לאהצע און ריװעלע,
זאָג זײ איך לײען און קוש זײער בריװעלע.
זאָג זײ איך לײען און קוש זײער בריװעלע.
זאָג
זײ אַז יאַנקעלע זאָל מען ניט זשאַלעװען,
געבן אין חדר, גענוג אים צו באַלעװען.
געבן אין חדר, גענוג אים צו באַלעװען.
זאָל
ער זיך אױסלערנען קדיש װי ס’דאַרף צו זײַן,
אפֿשר… מען װײס ניט… נאָר גאָט װעט מרחם זײַן.
אפֿשר… מען װײס ניט… נאָר גאָט װעט מרחם זײַן.
פֿון:
מיר טראָגן אַ געזאַנג. אַרבעטער-רינג, ניו-יאָרק 1982
Moisje
Koelbak, 1896-1937, geboren in Smorgon, Litouwen, debuteerde in 1916
met zijn gedicht Sjterndl, dat terstond als volksliedje populair werd. Koelbak
schreef romans, verhalen, literaire essays, poëzie en enkele toneelstukken, die
hij zelf regisseerde. In 1920 vertrok hij naar Berlijn om er ‘Europa te
bestuderen’. In 1923 keerde hij terug en werd leraar literatuur en kunst aan het
Joodse Volksgymnasium in Wilne. Vanwege zijn geloof in het heil van het
communisme vestigt Koelbak zich in 1928 in Minsk, Wit-Rusland. In 1937 wordt hij
tijdens een voorstelling van een van zijn toneelstukken in het Jiddisje
Staatstheater in Moskou gearresteerd.
Dat zijn eerste lied, Sjterndl, zijn eigen lot voorafspiegelde, kon hij destijds niet weten. Kort na zijn arrestatie werd hij omgebracht.
Dat zijn eerste lied, Sjterndl, zijn eigen lot voorafspiegelde, kon hij destijds niet weten. Kort na zijn arrestatie werd hij omgebracht.
De Raadgever
Eliëzer Steinbarg
Niet
één dag en geen twee, maar zeven
heeft reb Muis zich niet uit huis begeven.
In zijn muizennest gedoken
heeft hij zich de kop gebroken
(denken, dat kan elk van ons.)
Na zeven dagen, zeven nachten van gefrons
heeft hij een vergadering belegd.
Honderd muizen, tienmaal ‘t quorum zogezegd,
stroomden samen voor ‘t beraad.
Daar zitten zij, aandachtig en paraat.
heeft reb Muis zich niet uit huis begeven.
In zijn muizennest gedoken
heeft hij zich de kop gebroken
(denken, dat kan elk van ons.)
Na zeven dagen, zeven nachten van gefrons
heeft hij een vergadering belegd.
Honderd muizen, tienmaal ‘t quorum zogezegd,
stroomden samen voor ‘t beraad.
Daar zitten zij, aandachtig en paraat.
De
bijeenkomst wordt geopend door reb Muis,
zijn staart gekruld, valt hij al niesend met de deur in huis:
‘Mijne heren, hoort! ‘k Heb nagedacht van vroeg tot laat,
ik zeg u, alle sores komen voort uit haat!
En haat – dat ‘s een wetmatigheid -
haat komt voort uit nijd. Uit nijd!
Het is voor ons dus zonneklaar
waarom ons leven bungelt aan een haar
en de kat, die onverlaat,
ons eeuwig naar het leven staat…
Zij kan het niet verbijten dat een muis, zo’n lichtgewicht,
een even lange staart als ‘t kattenvolk bezit…!
Gotspe, zegt u? Tot uw dienst!
Daarom broeders, hoor mijn raad:
wees o n v e r v a a r d
en s n o e i – u w – s t a a r t …!
Zeker, het is pijnlijk,
maar uiteindelijk
onvermijdelijk!
Couperen wij de muizenstaart
dan lekken wij de room van katers snorrenbaard.
Zowaar ik leef – gij zult mij nog gedenken -
geen haar zal ons de kat meer krenken!’
zijn staart gekruld, valt hij al niesend met de deur in huis:
‘Mijne heren, hoort! ‘k Heb nagedacht van vroeg tot laat,
ik zeg u, alle sores komen voort uit haat!
En haat – dat ‘s een wetmatigheid -
haat komt voort uit nijd. Uit nijd!
Het is voor ons dus zonneklaar
waarom ons leven bungelt aan een haar
en de kat, die onverlaat,
ons eeuwig naar het leven staat…
Zij kan het niet verbijten dat een muis, zo’n lichtgewicht,
een even lange staart als ‘t kattenvolk bezit…!
Gotspe, zegt u? Tot uw dienst!
Daarom broeders, hoor mijn raad:
wees o n v e r v a a r d
en s n o e i – u w – s t a a r t …!
Zeker, het is pijnlijk,
maar uiteindelijk
onvermijdelijk!
Couperen wij de muizenstaart
dan lekken wij de room van katers snorrenbaard.
Zowaar ik leef – gij zult mij nog gedenken -
geen haar zal ons de kat meer krenken!’
De
oudjes schudden zorgelijk ‘t hoofd, ze weten ‘t niet:
‘wee onze staarten, kinderen, sores en verdriet!’
Wat moet men doen? Een zoenoffer of niet?
Want wie zijn tanden zet in buurmans staart
wordt ook op zijn beurt niet gespaard,
zijn achterste wordt kaalgeplukt
door wie hij zelf de staart uitrukt.
‘wee onze staarten, kinderen, sores en verdriet!’
Wat moet men doen? Een zoenoffer of niet?
Want wie zijn tanden zet in buurmans staart
wordt ook op zijn beurt niet gespaard,
zijn achterste wordt kaalgeplukt
door wie hij zelf de staart uitrukt.
Een
geleerde muisgenoot, een eminente grijze,
komt met het plan om op subtiele wijze
de kwestie van de staarten
bij de zwarte kat zelf aan te kaarten:
‘Moge hij genade tonen,
en het muizenvolk belonen
met een mitswe*:
met zijn doorluchte tanden, scherpgespitste,
mag hij, in alle eerbied en fatsoen
zelf de muizen van hun staart ontdoen.’
(Slim nietwaar, én nodig!
Men vangt een schurk niet zonder honig!)
Wat nu, u lacht? Wat geeft het, lacht u maar.
De muizen weenden,
want in diezelfde nacht – het blijve u bespaard -
hebben zij jammerlijk geleden…
Oi wej, een kat haat muizen, zelfs als ze zijn besneden!
komt met het plan om op subtiele wijze
de kwestie van de staarten
bij de zwarte kat zelf aan te kaarten:
‘Moge hij genade tonen,
en het muizenvolk belonen
met een mitswe*:
met zijn doorluchte tanden, scherpgespitste,
mag hij, in alle eerbied en fatsoen
zelf de muizen van hun staart ontdoen.’
(Slim nietwaar, én nodig!
Men vangt een schurk niet zonder honig!)
Wat nu, u lacht? Wat geeft het, lacht u maar.
De muizen weenden,
want in diezelfde nacht – het blijve u bespaard -
hebben zij jammerlijk geleden…
Oi wej, een kat haat muizen, zelfs als ze zijn besneden!
Blinde
bedelaars, bespeel uw oude orgeltjes met treurmuziek,
vrome schrijvers, schrijf dit rijm in uw kroniek:
Muizen aller landen
hoe ook uw staart mag zijn
is hij groot of is hij klein -
een kat blijft kat, gewapend tot de tanden!
vrome schrijvers, schrijf dit rijm in uw kroniek:
Muizen aller landen
hoe ook uw staart mag zijn
is hij groot of is hij klein -
een kat blijft kat, gewapend tot de tanden!
*
Mitswe: gebod; goede daad
uit:
Mesjolim, Perets Farlag, Tel-Aviv 1969
Der Baäl-Jojets
Nit
a tog, nit tswej – a gantse woch
nit aroisgewizn zich reb maizl foen zain loch,
nor getracht, getracht keseder.
(trachtn ken ajeder.)
Zibn teg oen zibn necht getracht
oen dernoch ersjt an asife er gemacht.
Tsen minjonim maiz bekovedike zich tsoenoif gekoemen
oen tsoe hern zitst men moechn-oemzoemen.
nit aroisgewizn zich reb maizl foen zain loch,
nor getracht, getracht keseder.
(trachtn ken ajeder.)
Zibn teg oen zibn necht getracht
oen dernoch ersjt an asife er gemacht.
Tsen minjonim maiz bekovedike zich tsoenoif gekoemen
oen tsoe hern zitst men moechn-oemzoemen.
Toet
reb maizl
s’ekl a farkraizl,
niest zich oisn, oen zogt: “Raboisai, hert!
Ch’hob geklert oen oisgeklert:
ale tsores nor foen sinne!
Oen di sinne? Nit oemzist! Foen kinne, zog ich aich, foen kinne!
Noe, b’chen, wi tog oendz klor
machmes wos se hengt dos lebn oif a hor
oen di kats a bejzer worem, wild.
A fardros, a wejtik ir: a moiz a sjnek
oich a koter! Mit a langen ek!
Choetspe! Zogt aich, wos ir wilt!
Al ken, briderlech atsosi: sjtarkt di hertser
oen di ekn macht aich kertser!
Noe awade, jo, a bisele a wejtik,
ober – nejtik!
Kertst ir oenter aich di ekn –
Foenem koters piskl poeter wet ir lekn!
Wi ir zet mich lebn, nit azoi a bis – a krats
toet nit mer di kats!”
s’ekl a farkraizl,
niest zich oisn, oen zogt: “Raboisai, hert!
Ch’hob geklert oen oisgeklert:
ale tsores nor foen sinne!
Oen di sinne? Nit oemzist! Foen kinne, zog ich aich, foen kinne!
Noe, b’chen, wi tog oendz klor
machmes wos se hengt dos lebn oif a hor
oen di kats a bejzer worem, wild.
A fardros, a wejtik ir: a moiz a sjnek
oich a koter! Mit a langen ek!
Choetspe! Zogt aich, wos ir wilt!
Al ken, briderlech atsosi: sjtarkt di hertser
oen di ekn macht aich kertser!
Noe awade, jo, a bisele a wejtik,
ober – nejtik!
Kertst ir oenter aich di ekn –
Foenem koters piskl poeter wet ir lekn!
Wi ir zet mich lebn, nit azoi a bis – a krats
toet nit mer di kats!”
Sjoklen
zkenim mit di keplech: ‘jo, a svore…
oj, di ekn, oj! A tsore, kinderlech, mit zej, a tsore!’
Wos zje toet men? Di kapore!
Wer wil baisn, iz gebisn!
Raisn zej, zol zain gerisn!
Oen a sof, an ek mit ale ekn, poter!
oj, di ekn, oj! A tsore, kinderlech, mit zej, a tsore!’
Wos zje toet men? Di kapore!
Wer wil baisn, iz gebisn!
Raisn zej, zol zain gerisn!
Oen a sof, an ek mit ale ekn, poter!
Oen
a chochem-atik dort faranen, rot er
gor derlangen a bakosje glaich tsoem sjwartsn koter:
tsiën zol oif zej genod er,
zol er tsiën,
oen mitsad rachmones oen mitsad a mitswe-zach bamiën
zaine hoichgesjetste, sjarfgesjpitste tsejn –
zol baraisn zej’re ekn take er alejn!
(s’iz a sjejchl
jo, me darf dem rosje ton a sjmejchl.)
Wos? Ir lacht? Mechetejse, lacht!
Nor gewejnt gor ale maiz dort jene nacht.
M’iz gewor geworn – nit far aich gezogt, gelitene!
Och oen wej! A kats hot faint a moiz, afile a basjnitene!
gor derlangen a bakosje glaich tsoem sjwartsn koter:
tsiën zol oif zej genod er,
zol er tsiën,
oen mitsad rachmones oen mitsad a mitswe-zach bamiën
zaine hoichgesjetste, sjarfgesjpitste tsejn –
zol baraisn zej’re ekn take er alejn!
(s’iz a sjejchl
jo, me darf dem rosje ton a sjmejchl.)
Wos? Ir lacht? Mechetejse, lacht!
Nor gewejnt gor ale maiz dort jene nacht.
M’iz gewor geworn – nit far aich gezogt, gelitene!
Och oen wej! A kats hot faint a moiz, afile a basjnitene!
Blinde
betlers, drejt a klog oif alte katarinkes,
Oen farsjraibt dos, froeme sjraibers, mitn grom in altn pinkes:
mizl, maizl, moiz!
Meg dain ek zain grois,
meg er zain afile klejn,
blaibt der koter – koter, oen di tsejndlech zaine – tsejn!
Oen farsjraibt dos, froeme sjraibers, mitn grom in altn pinkes:
mizl, maizl, moiz!
Meg dain ek zain grois,
meg er zain afile klejn,
blaibt der koter – koter, oen di tsejndlech zaine – tsejn!
***
Mocht u hieronder met Internet Explorer geen Hebreeuwse letters zien, gebruik
dan Chrome ***
דער בעל-יועץ
אליעזר
שטײנבאַרג
ניט
אַ טאָג, ניט צװײ – אַ גאַנצע װאָך
ניט אַרױסגעװיזן זיך רב מײַזל פֿון זײַן לאָך,
נאָר געטראַכט, געטראַכט כּסדר.
(טראַכטן קען אַיעדער.)
זיבן טעג און זיבן נעכט געטראַכט,
און דערנאָך ערשט אַן אַסיפֿה ער געמאַכט.
צען מנינים מײַז בכּבֿודיקע זיך צונױפֿגעקומען
און צו הערן זיצט מען מוכן ומזומן.
טוט רב מײַזל
ס’עקל אַ פֿאַרקרײַזל,
ניסט זיך אױס, און זאָגט: “רבותי, הערט!
כ’האָב געקלערט און אױסגעקלערט:
אַלע צרות נאָר פֿון שׂנאה!
און די שׂנאה? ניט אומזיסט! פֿון קנאה, זאָג איך אײַך, פֿון קנאה!
נו, בכן, װי טאָג אונדז קלאָר
מחמת װאָס סע הענגט דאָס לעבן אױף אַ האָר
און די קאַץ אַ בײזער װאָרעם, װילד.
אַ פֿאַרדראָס, אַ װײטיק איר: אַ מױז אַ שנעק –
אױך אַ קאָטער! מיט אַ לאַנגען עק!
חוצפּה! זאָגט אײַך, װאָס איר װילט!
על כּן, ברידערלעך, עצתי: שטאַרקט די הערצער
און די עקן מאַכט אײַך קערצער!
נו אַװדאי, יאָ, אַ ביסעלע אַ װײטיק,
אָבער – נײטיק!
קערצט איר אונטער אײַך די עקן –
פֿונעם קאָטערס פּיסקל פּוטער װעט איר לעקן!
װי איר זעט מיך לעבן, ניט אַזױ אַ ביס – אַ קראַץ
טוט ניט מער די קאַץ!”
ניט אַרױסגעװיזן זיך רב מײַזל פֿון זײַן לאָך,
נאָר געטראַכט, געטראַכט כּסדר.
(טראַכטן קען אַיעדער.)
זיבן טעג און זיבן נעכט געטראַכט,
און דערנאָך ערשט אַן אַסיפֿה ער געמאַכט.
צען מנינים מײַז בכּבֿודיקע זיך צונױפֿגעקומען
און צו הערן זיצט מען מוכן ומזומן.
טוט רב מײַזל
ס’עקל אַ פֿאַרקרײַזל,
ניסט זיך אױס, און זאָגט: “רבותי, הערט!
כ’האָב געקלערט און אױסגעקלערט:
אַלע צרות נאָר פֿון שׂנאה!
און די שׂנאה? ניט אומזיסט! פֿון קנאה, זאָג איך אײַך, פֿון קנאה!
נו, בכן, װי טאָג אונדז קלאָר
מחמת װאָס סע הענגט דאָס לעבן אױף אַ האָר
און די קאַץ אַ בײזער װאָרעם, װילד.
אַ פֿאַרדראָס, אַ װײטיק איר: אַ מױז אַ שנעק –
אױך אַ קאָטער! מיט אַ לאַנגען עק!
חוצפּה! זאָגט אײַך, װאָס איר װילט!
על כּן, ברידערלעך, עצתי: שטאַרקט די הערצער
און די עקן מאַכט אײַך קערצער!
נו אַװדאי, יאָ, אַ ביסעלע אַ װײטיק,
אָבער – נײטיק!
קערצט איר אונטער אײַך די עקן –
פֿונעם קאָטערס פּיסקל פּוטער װעט איר לעקן!
װי איר זעט מיך לעבן, ניט אַזױ אַ ביס – אַ קראַץ
טוט ניט מער די קאַץ!”
שאָקלען
זקנים מיט די קעפּלעך: “יאָ, אַ סברה…
אױ, די עקן, אױ! אַ צרה, קינדערלעך, מיט זײ, אַ צרה!”
װאָס-זשע טוט מען? די כּפּרה!
װער װיל בײַסן, איז געביסן!
רײַסן זײ, זאָל זײַן געריסן!
און אַ סוף, אַן עק מיט אַלע עקן! פּטור…
אױ, די עקן, אױ! אַ צרה, קינדערלעך, מיט זײ, אַ צרה!”
װאָס-זשע טוט מען? די כּפּרה!
װער װיל בײַסן, איז געביסן!
רײַסן זײ, זאָל זײַן געריסן!
און אַ סוף, אַן עק מיט אַלע עקן! פּטור…
און
אַ חכם-עתּיק דאָרט פֿאַראַנען, ראָט ער
גאָר דערלאַנגען אַ בקשה גלײַך צום שװאַרצן קאָטער:
ציען זאָל אױף זײ גענאָד ער,
זאָל ער ציען,
און מצד רחמנות און מצד אַ מצװה-זאַך באַמיען
זײַנע הױכגעשעצטע שאַרפֿגעשפּיצטע צײן –
זאָל באַרײַסן זײ’רע עקן ער אַלײן!
(ס’איז אַ שׂכל,
יאָ, מע דאַרף דעם רשע טון אַ שמײכל.)
װאָס? איר לאַכט? מהיכי-תּיתי, לאַכט!
נאָר געװײנט גאָר אַלע מײַז דאָרט יענע נאַכט.
מ’איז געװאָר געװאָרן – ניט פֿאַר אײַך געזאָגט, געליטענע!
אָך און װײ! אַ קאַץ האָט פֿײַנט אַ מױז, אַפֿילו אַ באַשניטענע!
גאָר דערלאַנגען אַ בקשה גלײַך צום שװאַרצן קאָטער:
ציען זאָל אױף זײ גענאָד ער,
זאָל ער ציען,
און מצד רחמנות און מצד אַ מצװה-זאַך באַמיען
זײַנע הױכגעשעצטע שאַרפֿגעשפּיצטע צײן –
זאָל באַרײַסן זײ’רע עקן ער אַלײן!
(ס’איז אַ שׂכל,
יאָ, מע דאַרף דעם רשע טון אַ שמײכל.)
װאָס? איר לאַכט? מהיכי-תּיתי, לאַכט!
נאָר געװײנט גאָר אַלע מײַז דאָרט יענע נאַכט.
מ’איז געװאָר געװאָרן – ניט פֿאַר אײַך געזאָגט, געליטענע!
אָך און װײ! אַ קאַץ האָט פֿײַנט אַ מױז, אַפֿילו אַ באַשניטענע!
בלינדע
בעטלערס, דרײט אַ קלאָג אױף אַלטע קאַטערינקעס,
און פֿאַרשרײַבט דאָס, פֿרומע שרײַבערס, מיטן גראַם אין אַלטע פּינקעס:
מיזל, מײַזל, מױז!
מעג דײַן עק זײַן גרױס,
מעג ער זײַן אַפֿילו קלײן,
בלײַבט דער קאָטער – קאָטער, און די צײנדלעך זײַנע – צײן!
און פֿאַרשרײַבט דאָס, פֿרומע שרײַבערס, מיטן גראַם אין אַלטע פּינקעס:
מיזל, מײַזל, מױז!
מעג דײַן עק זײַן גרױס,
מעג ער זײַן אַפֿילו קלײן,
בלײַבט דער קאָטער – קאָטער, און די צײנדלעך זײַנע – צײן!
פֿון:
משלים, אליעזר שטײנבאַרג
פֿאַרלאַג י.ל. פּרץ, תּל-אביב 1969
פֿאַרלאַג י.ל. פּרץ, תּל-אביב 1969
Eliëzer
Steinbarg, geboren in 1880 in Lipkan, een middelgrote stad in het
zuiden van Bessarabië, stamde af van een chassidische koopmansfamilie. Hij
doorliep het cheider, volgde een lerarenopleiding en reisde als onderwijzer door
verscheidene steden en sjtetls in Wolhynië en Roemenië. In 1902 begon hij
gedichten en fabels te schrijven. Een enkele verscheen in een dagblad of
literair tijdschrift, maar het liefst nam hij ze op in zijn schoolboeken die hij
zelf samenstelde. Hij schreef kindertoneel en kinderopera’s. In de cultuurstad
Tsjernowits stichtte hij een toneel-opleiding en opende er een kindertheater. In
1932 stelde hij op verzoek eindelijk een bundel van 150 fabels samen, waarin
zijn maatschappelijk inzicht en diepgaande talmoedische kennis zich profileren.
Hij heeft ze niet meer in druk gezien. Hij overleed in maart 1932.
Posted by admin in Uncategorized
Mijn
ontdekking
Lev
Berinski
Ik,
een jongen uit Kisjenev, afkomstig van een hongerige stadsrand
met maïsvelden achter het blauwige Bivol-strand,
waar wij als Afrikaners rond het vuur feestvierden
tot diep in de nacht, in de kosmische glans
van de volle maan, die haar kale stenige noordkant
altijd naar ons toegekeerd houdt -
viel eens, na het eten van zeven gepofte maïskolven, in een diepe slaap
en ontdekte,
dat de zuidkant van onze aardse satelliet
op een oerwoud lijkt, een ondoordringbare wirwar van lianen,
waarin je kunt verdwalen, als op aarde de eeuwige Jood…
met maïsvelden achter het blauwige Bivol-strand,
waar wij als Afrikaners rond het vuur feestvierden
tot diep in de nacht, in de kosmische glans
van de volle maan, die haar kale stenige noordkant
altijd naar ons toegekeerd houdt -
viel eens, na het eten van zeven gepofte maïskolven, in een diepe slaap
en ontdekte,
dat de zuidkant van onze aardse satelliet
op een oerwoud lijkt, een ondoordringbare wirwar van lianen,
waarin je kunt verdwalen, als op aarde de eeuwige Jood…
Het
is waar,
dankzij de wetenschapstechnische revolutie
en de foto’s van NASA is later ontdekt
dat de andere kant van de bol precies even kaal is,
Judenrein…
dankzij de wetenschapstechnische revolutie
en de foto’s van NASA is later ontdekt
dat de andere kant van de bol precies even kaal is,
Judenrein…
Maar
ik ben van mening
dat daar nu pas de vegetatie-formering begint,
in gewone taal: de stenen worden overwoekerd door bomen en gras…
dat daar nu pas de vegetatie-formering begint,
in gewone taal: de stenen worden overwoekerd door bomen en gras…
Denkt
u er soms anders over? Wat dan?
Uit:
Fisjfang in Venetsië, Lider oen Poëmes, Lev Berinski.
H.Leivick-Farlag, Tel-Aviv 1996
H.Leivick-Farlag, Tel-Aviv 1996
Main
Antdekoeng
Ich,
a jingl foen Kisjenev, foen a hoengerikn sjtotrand
mit papsjoifelder hinter dem bloiïkn Bivol-sjtrand,
in welche mir flegn biz nacht arain prawen jom-toivim,
wi afrikaner, baim faier, in kosmisjer sjain
foen der foeler levone, wos tomed flegt oisgedrejt zain
tsoe oendz mit ir poestn, mit ir sjtejnerdikn tsofn -
bin ich ejn mol, noch zibn geprazjete katsjenes, tif aingesjlofn
oen antdekt,
az di dorem-zait foen oendzer erdisjn satelit
sjtelt mit zich for an oerwald, a gedichtn misjmasj foen lianes,
woe men kon zich farblondzjen, wi oif der erd der ejbiker jid…
mit papsjoifelder hinter dem bloiïkn Bivol-sjtrand,
in welche mir flegn biz nacht arain prawen jom-toivim,
wi afrikaner, baim faier, in kosmisjer sjain
foen der foeler levone, wos tomed flegt oisgedrejt zain
tsoe oendz mit ir poestn, mit ir sjtejnerdikn tsofn -
bin ich ejn mol, noch zibn geprazjete katsjenes, tif aingesjlofn
oen antdekt,
az di dorem-zait foen oendzer erdisjn satelit
sjtelt mit zich for an oerwald, a gedichtn misjmasj foen lianes,
woe men kon zich farblondzjen, wi oif der erd der ejbiker jid…
Emmes,
a dank der wisnsjaftlech-technisjer revoloetsië
oen di fotos foen NASA, hot sjpeter zich oisgeklert, az
oich di andere zait foen dem kailech iz poenkt azoi poest,
joedenfrai…
a dank der wisnsjaftlech-technisjer revoloetsië
oen di fotos foen NASA, hot sjpeter zich oisgeklert, az
oich di andere zait foen dem kailech iz poenkt azoi poest,
joedenfrai…
Nor
ich mejn,
az ersjt itster hejbt zich dort on di vegetatizatsië,
posjet geredt – dos badekn di sjtejner mit bejmer oen groz…
az ersjt itster hejbt zich dort on di vegetatizatsië,
posjet geredt – dos badekn di sjtejner mit bejmer oen groz…
Oen
ir tracht efsjer andersj? Wos?
מײַן
אַנטדעקונג
לעװ
בערינסקי
איך,
אַ ייִנגל פֿון קעשענעװ, פֿון אַ הונגעריקן שטאָטראַנד
מיט פּאַפּשױפֿעלדער הינטער דעם בלױיִקן “ביװאָל”-שטראַנד,
אין װעלכע מיר פֿלעגן ביז נאַכט אַרײַן פּראַװען יום-טובים,
װי אַפֿריקאַנער, בײַם פֿײַער, אין קאָסמישער שײַן
פֿון דער פֿולער לבנה, װאָס תּמיד פֿלעגט אױסגעדרײט זײַן
צו אונדז מיט איר שטײנערדיקן צפֿון –
בין איך אײן מאָל, נאָך זיבן געפּראַזשעטע קאַטשענעס, טיף אײַנגעשלאָפֿן
און אַנטדעקט,
אַז די דרום-זײַט פֿון אונדזער ערדישן סאַטעליט
שטעלט מיט זיך פֿאָר אַן אורװאַלד, אַ געדיכטן מישמאַש פֿון ליאַנעס,
װוּ מען קאָן זיך פֿאַרבלאָנדזשען, װי אױף ערד דער אײביקער ייִד…
מיט פּאַפּשױפֿעלדער הינטער דעם בלױיִקן “ביװאָל”-שטראַנד,
אין װעלכע מיר פֿלעגן ביז נאַכט אַרײַן פּראַװען יום-טובים,
װי אַפֿריקאַנער, בײַם פֿײַער, אין קאָסמישער שײַן
פֿון דער פֿולער לבנה, װאָס תּמיד פֿלעגט אױסגעדרײט זײַן
צו אונדז מיט איר שטײנערדיקן צפֿון –
בין איך אײן מאָל, נאָך זיבן געפּראַזשעטע קאַטשענעס, טיף אײַנגעשלאָפֿן
און אַנטדעקט,
אַז די דרום-זײַט פֿון אונדזער ערדישן סאַטעליט
שטעלט מיט זיך פֿאָר אַן אורװאַלד, אַ געדיכטן מישמאַש פֿון ליאַנעס,
װוּ מען קאָן זיך פֿאַרבלאָנדזשען, װי אױף ערד דער אײביקער ייִד…
אמת,
אַ דאַנק דער װיסנשאַפֿטלעך-טעכנישער רעװאָלוציע
און די פֿאָטאָס פֿון NASA, האָט שפּעטער זיך אױסגעקלערט, אַז
אױך די אַנדערע זײַט פֿון דעם קײַלעך איז פּונקט אַזױ פּוסט,
יודענפֿרײַ…
אַ דאַנק דער װיסנשאַפֿטלעך-טעכנישער רעװאָלוציע
און די פֿאָטאָס פֿון NASA, האָט שפּעטער זיך אױסגעקלערט, אַז
אױך די אַנדערע זײַט פֿון דעם קײַלעך איז פּונקט אַזױ פּוסט,
יודענפֿרײַ…
נאָר
איך מײן,
אַז ערשט איצטער הײבט זיך דאָרט אָן די װעגעטאַטיזאַציע,
פשוט גערעדט, דאָס באַדעקן די שטײנער מיט בײמער און גראָז…
אַז ערשט איצטער הײבט זיך דאָרט אָן די װעגעטאַטיזאַציע,
פשוט גערעדט, דאָס באַדעקן די שטײנער מיט בײמער און גראָז…
און
איר טראַכט אפֿשר אַנדערש? װאָס?
פֿון:
פֿישפֿאַנג אין װענעציע, לידער און פּאָעמעס, לעװ בערינסקי
ה.לײװיק-פֿאַרלאַג, תּל-אַביב 1996
ה.לײװיק-פֿאַרלאַג, תּל-אַביב 1996
Liederen uit mijn Dagboek 1974-1976
Abraham Sutzkever
De
zee
De
zee werpt op het strand haar verdronken stilte
en trekt zich met schuim op de lippen
terug.
en trekt zich met schuim op de lippen
terug.
Wandelaar
op blote voeten,
voordat op het zeestrand
de glad-brakke natheid vernevelt
schrijf er met een twijg uw testament in:
zus en zo en aldus.
Een golf met parelende vleugels zal het verzwelgen
en brengen naar de aanjager van golven
en hij zal het lezen.
Lezen en zegenen: het zij zo als de wandelaar wenst.
Bij de opstanding zal uit het zand
slechts een verzonken glimlach oprijzen.
voordat op het zeestrand
de glad-brakke natheid vernevelt
schrijf er met een twijg uw testament in:
zus en zo en aldus.
Een golf met parelende vleugels zal het verzwelgen
en brengen naar de aanjager van golven
en hij zal het lezen.
Lezen en zegenen: het zij zo als de wandelaar wenst.
Bij de opstanding zal uit het zand
slechts een verzonken glimlach oprijzen.
De
zee werpt op het strand haar verdronken stilte.
Uit:
Lider foen Togboech, 1974-1976, Di Goldene Kejt, Tel-Aviv 1977
Lider foen Togboech
Der
jam
Der
jam warft arois oifn breg zain dertroenkene sjtilkejt
oen klenert zich ain mit a sjoim oif di lipn
tsoerik.
oen klenert zich ain mit a sjoim oif di lipn
tsoerik.
Borweser
wanderling,
ejder es wolknt zich ois oifn jam-breg
di glate gezaltsene faichtkejt,
farsjraib mit a ritl oif dem dain tsawoë:
azoi oen azoi oen azoi.
Ainsjlingen zi wet a chwalje mit perlne fligl
oen brengen tsoem kaikler foen chwaljes
oen er wet zi lejenen.
Lejenen, bentsjn: zol zain wi der wanderling winsjt zich.
Oen tchiës-hamejsim wet oifgejn foen zamd
a farzoenkener ejntsiker sjmejchl.
ejder es wolknt zich ois oifn jam-breg
di glate gezaltsene faichtkejt,
farsjraib mit a ritl oif dem dain tsawoë:
azoi oen azoi oen azoi.
Ainsjlingen zi wet a chwalje mit perlne fligl
oen brengen tsoem kaikler foen chwaljes
oen er wet zi lejenen.
Lejenen, bentsjn: zol zain wi der wanderling winsjt zich.
Oen tchiës-hamejsim wet oifgejn foen zamd
a farzoenkener ejntsiker sjmejchl.
Der
jam warft arois oifn breg zain dertroenkene sjtilkejt.
דער ים
אַברהם
סוצקעװער
דער
ים װאַרפֿט אַרױס אױפֿן ברעג זײַן דערטרונקענע שטילקײט
און קלענערט זיך אײַן מיט אַ שױם אױף די ליפּן
צוריק.
און קלענערט זיך אײַן מיט אַ שױם אױף די ליפּן
צוריק.
באָרװעסער
װאַנדערלינג,
אײדער עס װאָלקנט זיך אױס אױפֿן ים-ברעג
די גלאַטע געזאַלצענע פֿײַכטקײט,
פֿאַרשרײַב מיט אַ ריטל אױף דעם דײַן צװאה:
אַזױ און אַזױ און אַזױ.
אײַנשלינגען זי װעט אַ כװאַליע מיט פּערלנע פֿליגל
און ברענגען צום קײַקלער פֿון כװאַליעס
און ער װעט זי לײענען.
לײענען, בענטשן: זאָל זײַן װי דער װאַנדערלינג װינשט זיך.
און תּחית-המתים װעט אױפֿגײן פֿון זאַמד
אַ פֿאַרזונקענער אײנציקער שמײכל.
אײדער עס װאָלקנט זיך אױס אױפֿן ים-ברעג
די גלאַטע געזאַלצענע פֿײַכטקײט,
פֿאַרשרײַב מיט אַ ריטל אױף דעם דײַן צװאה:
אַזױ און אַזױ און אַזױ.
אײַנשלינגען זי װעט אַ כװאַליע מיט פּערלנע פֿליגל
און ברענגען צום קײַקלער פֿון כװאַליעס
און ער װעט זי לײענען.
לײענען, בענטשן: זאָל זײַן װי דער װאַנדערלינג װינשט זיך.
און תּחית-המתים װעט אױפֿגײן פֿון זאַמד
אַ פֿאַרזונקענער אײנציקער שמײכל.
דער
ים װאַרפֿט אַרױס אױפֿן ברעג זײַן דערטרונקענע שטילקײט.
פֿון:
לידער פֿון טאָגבוך, 1974-1976
פֿאַרלאַג די גאָלדענע קײט, תּל-אַביב 1977
פֿאַרלאַג די גאָלדענע קײט, תּל-אַביב 1977
Posted by admin in Uncategorized
Ik – een boom
Lejzer Wolf
Ik
viel om,
ik – een boom in de lente,
en de stroom
droeg mij weg
met de woelige wateren.
Uitwerpen zal hij mij
aan zonnige stranden
die jou toebehoren,
jou en je verwanten.
ik – een boom in de lente,
en de stroom
droeg mij weg
met de woelige wateren.
Uitwerpen zal hij mij
aan zonnige stranden
die jou toebehoren,
jou en je verwanten.
In
maanlichte nachten
zul jij je neervlijen op mij
om de droom
van je liefde te dromen.
Wanneer de herfst nadert
en ik door de zomer
ben verdroogd –
laat je mij in stukken zagen.
zul jij je neervlijen op mij
om de droom
van je liefde te dromen.
Wanneer de herfst nadert
en ik door de zomer
ben verdroogd –
laat je mij in stukken zagen.
En
in winternachten,
als het vriest dat het kraakt
zal ik branden
in je kleine haard.
Knus zul jij zitten
in een zachte fauteuil
en je warmen
aan
m i j n vuur.
als het vriest dat het kraakt
zal ik branden
in je kleine haard.
Knus zul jij zitten
in een zachte fauteuil
en je warmen
aan
m i j n vuur.
ca
1930
Uit: Lider, Lejzer Wolf, Cyco-Bicher Farlag, N.Y. 1955
Uit: Lider, Lejzer Wolf, Cyco-Bicher Farlag, N.Y. 1955
Ich – a boim
Ich
hob zich aingebrochn,
ich – a boim in friling,
oen der sjtrom hot mich
awekgetrogn
mit di wilde wassern,
es wet mich aroiswarfn
oif a zoenikn breg,
wos gehert tsoe dir
oen dain familië.
ich – a boim in friling,
oen der sjtrom hot mich
awekgetrogn
mit di wilde wassern,
es wet mich aroiswarfn
oif a zoenikn breg,
wos gehert tsoe dir
oen dain familië.
In
levonedike necht
westoe zich zetsn oif mir
oen cholemen
dem cholem foen dain libe.
Wen der harbst wet koemen
oen troekn wel ich zain
foen zoemer –
westoe mich hejsn tsehakn.
westoe zich zetsn oif mir
oen cholemen
dem cholem foen dain libe.
Wen der harbst wet koemen
oen troekn wel ich zain
foen zoemer –
westoe mich hejsn tsehakn.
Oen
winter bainacht,
wen der frost wet knakn,
wel ich brennen
in dain klejnem oiwn.
Doe west zitsn zis,
in a wejchn sjtoel
oen zich waremen
antkegn
m a i n faier.
wen der frost wet knakn,
wel ich brennen
in dain klejnem oiwn.
Doe west zitsn zis,
in a wejchn sjtoel
oen zich waremen
antkegn
m a i n faier.
איך – אַ בױם
לײזער
װאָלף
איך
האָב זיך אײַנגעבראָכן,
איך – אַ בױם אין פֿרילינג,
און דער שטראָם האָט מיך
אַװעקגעטראָגן
מיט די װילדע װאַסערן,
עס װעט מיך אַרױסװאַרפֿן
אױף אַ זוניקן ברעג,
װאָס געהערט צו דיר
און דײַן פֿאַמיליע.
איך – אַ בױם אין פֿרילינג,
און דער שטראָם האָט מיך
אַװעקגעטראָגן
מיט די װילדע װאַסערן,
עס װעט מיך אַרױסװאַרפֿן
אױף אַ זוניקן ברעג,
װאָס געהערט צו דיר
און דײַן פֿאַמיליע.
אין
לבנהדיקע נעכט
װעסטו זיך זעצן אױף מיר
און חלומען
דעם חלום פֿון דײַן ליבע.
װען דער האַרבסט װעט קומען
און טרוקן װעל איך זײַן
פֿון זומער –
װעסטו מיך הײסן צעהאַקן.
װעסטו זיך זעצן אױף מיר
און חלומען
דעם חלום פֿון דײַן ליבע.
װען דער האַרבסט װעט קומען
און טרוקן װעל איך זײַן
פֿון זומער –
װעסטו מיך הײסן צעהאַקן.
און
װינטער בײַנאַכט,
װען דער פֿראָסט װעט קנאַקן
װעל איך ברענען
אין דײַן קלײנעם אױװן.
דו װעסט זיצן זיס
אין אַ װײכן שטול
און זיך װאַרעמען
אַנטקעגן
מ ײַ ן פֿײַער.
װען דער פֿראָסט װעט קנאַקן
װעל איך ברענען
אין דײַן קלײנעם אױװן.
דו װעסט זיצן זיס
אין אַ װײכן שטול
און זיך װאַרעמען
אַנטקעגן
מ ײַ ן פֿײַער.
פֿון:
לידער, לײזער װאָלף
ציקאָ פֿאַרלאַג, ניו-יאָרק 1955
ציקאָ פֿאַרלאַג, ניו-יאָרק 1955
Malkele
Itzik Manger
Malkele,
de kersenboom
staat te bloeien in de tuin.
Ik weet, die oude kersenboom
wil vandaag een liedje zijn.
staat te bloeien in de tuin.
Ik weet, die oude kersenboom
wil vandaag een liedje zijn.
Ik
open stil mijn venstertje
– een vogel vliegt voorbij,
ik weet, die vogel naar de zon
wil vandaag een liedje zijn.
– een vogel vliegt voorbij,
ik weet, die vogel naar de zon
wil vandaag een liedje zijn.
Ik
sla mijn ogen op en zie
daar zeilt een zilverwolkje –
ik weet, dat wolkje voor de zon
wil een liedje worden.
daar zeilt een zilverwolkje –
ik weet, dat wolkje voor de zon
wil een liedje worden.
En
al wat ademt, lacht en bloeit,
de vogel en de wind,
de blinde bedelaar op de hoek,
de moeder en haar kind,
de vogel en de wind,
de blinde bedelaar op de hoek,
de moeder en haar kind,
de
schoorsteenveger op het dak,
de oude melkman,
het bloemenmeisje op de markt,
ze worden graag gezang.
de oude melkman,
het bloemenmeisje op de markt,
ze worden graag gezang.
Mijn
pen en inktpot popelen
en wachten op mijn hand -
en ik – ik denk alleen aan jou
daar in dat verre land.
en wachten op mijn hand -
en ik – ik denk alleen aan jou
daar in dat verre land.
Ik
zie je bij je naaimachien,
een droomgezicht wordt waar,
er speelt een gouden zonnestraal
door je zwarte haar.
een droomgezicht wordt waar,
er speelt een gouden zonnestraal
door je zwarte haar.
Voor
je raam een bloemenvaas,
twee lelies en een roos –
mijn liefde, hunkerend bij je deur,
knoopt haar sandaaltjes los.
twee lelies en een roos –
mijn liefde, hunkerend bij je deur,
knoopt haar sandaaltjes los.
Ze
treedt binnen, stil en vroom,
en zie wat er geschiedt:
jij, mijn mooie Malkele,
jij werd vandaag een lied.
en zie wat er geschiedt:
jij, mijn mooie Malkele,
jij werd vandaag een lied.
Uit:
Itzik Manger, Lid oen Balade
Peretz Publishing House, Tel-Aviv 1976
Peretz Publishing House, Tel-Aviv 1976
Malkele
S’hot,
Malkele, der karsjnboim
in gortn zich tseblit –
ich wejs, der alter karsjnboim
wil wern haint a lid.
in gortn zich tseblit –
ich wejs, der alter karsjnboim
wil wern haint a lid.
Ich
efn oif dos fentster sjtil
oen zé – a foigl flit –
ich wejs, der foigl tsoe der zoen
wil wern haint a lid.
oen zé – a foigl flit –
ich wejs, der foigl tsoe der zoen
wil wern haint a lid.
Ich
hoib di oign oif oen zé
a zilber-wolkn tsit –
ich wejs, der wolkn bai der zoen
wil wern haint a lid.
a zilber-wolkn tsit –
ich wejs, der wolkn bai der zoen
wil wern haint a lid.
Oen
alts wos otemt, lacht oen blit,
der foigl oen der wint,
der blinder betler oifn rog,
di mame oen dos kind,
der foigl oen der wint,
der blinder betler oifn rog,
di mame oen dos kind,
der
koimenkerer oifn dach,
der alter milech-jid,
dos bloemen-mejdl oifn mark
- zej weln wern lid.
der alter milech-jid,
dos bloemen-mejdl oifn mark
- zej weln wern lid.
Di
pen in tinter fibert, wart
oen tsit zich tsoe main hant -
oen ich – ich tracht itst wegn dir
dort in dem waitn land.
oen tsit zich tsoe main hant -
oen ich – ich tracht itst wegn dir
dort in dem waitn land.
Ich
zé dich bai der nej-masjin,
a cholem oif der wor,
oen s’blitst a goldene pasme zoen
in daine sjwartse hor.
a cholem oif der wor,
oen s’blitst a goldene pasme zoen
in daine sjwartse hor.
In
fentster sjtejt der bloementop,
tswej nelkn oen a roiz -
oen main benksjaft bai dain sjwel
toet di sandaln ois.
tswej nelkn oen a roiz -
oen main benksjaft bai dain sjwel
toet di sandaln ois.
Zi
gejt tsoe dir arain in sjtoeb
mit sjtile, froeme trit.
Oen, Malkele doe sjejne, zé –
doe bist geworn lid.
mit sjtile, froeme trit.
Oen, Malkele doe sjejne, zé –
doe bist geworn lid.
מלכּהלע
איציק
מאַנגער
ס’האָט,
מלכּהלע, דער קאַרשנבױם
אין גאָרטן זיך צעבליט –
איך װײס, דער אַלטער קאַרשנבױם
װיל װערן הײַנט אַ ליד.
אין גאָרטן זיך צעבליט –
איך װײס, דער אַלטער קאַרשנבױם
װיל װערן הײַנט אַ ליד.
איך
עפֿן אױף דאָס פֿענצטער שטיל
און זע – אַ פֿױגל פֿליט –
איך װײס, דער פֿױגל צו דער זון
װיל װערן הײַנט אַ ליד.
און זע – אַ פֿױגל פֿליט –
איך װײס, דער פֿױגל צו דער זון
װיל װערן הײַנט אַ ליד.
איך
הױב די אױגן אױף און זע
אַ זילבער-װאָלקן ציט –
איך װײס, דער װאָלקן בײַ דער זון
װיל װערן הײַנט אַ ליד.
אַ זילבער-װאָלקן ציט –
איך װײס, דער װאָלקן בײַ דער זון
װיל װערן הײַנט אַ ליד.
און
אַלץ װאָס אָטעמט, לאַכט און בליט,
דער פֿױגל און דער װינט,
דער בלינדער בעטלער אױפֿן ראָג,
די מאַמע און דאָס קינד,
דער פֿױגל און דער װינט,
דער בלינדער בעטלער אױפֿן ראָג,
די מאַמע און דאָס קינד,
דער
קױמענקערער אױפֿן דאַך,
דער אַלטער מילעך-ייִד,
דאָס בלומען-מײדל אױפֿן מאַרק –
זײ װילן װערן ליד.
דער אַלטער מילעך-ייִד,
דאָס בלומען-מײדל אױפֿן מאַרק –
זײ װילן װערן ליד.
די
פּען אין טינטער פֿיבערט, װאַרט
און ציט זיך צו מײַן האַנט –
און איך, איך טראַכט איצט װעגן דיר
דאָרט אין דעם װײַטן לאַנד.
און ציט זיך צו מײַן האַנט –
און איך, איך טראַכט איצט װעגן דיר
דאָרט אין דעם װײַטן לאַנד.
איך
זע דיך בײַ דער נײ-מאַשין,
אַ חלום אױף דער װאָר,
און ס’בליצט אַ גאָלדענע פּאַסמע זון
אין דײַנע שװאַרצע האָר.
אַ חלום אױף דער װאָר,
און ס’בליצט אַ גאָלדענע פּאַסמע זון
אין דײַנע שװאַרצע האָר.
אין
פֿענצטער שטײט דער בלומענטאָפּ,
צװײ נעלקן און אַ רױז –
און מײַן בענקשאַפֿט בײַ דײַן שװעל
טוט די סאַנדאַלן אױס.
צװײ נעלקן און אַ רױז –
און מײַן בענקשאַפֿט בײַ דײַן שװעל
טוט די סאַנדאַלן אױס.
זי
גײט צו דיר אַרײַן אין שטוב
מיט שטילע, פֿרומע טריט
און, מלכּהלע דו שײנע, זע –
דו ביזט געװאָרן ליד.
מיט שטילע, פֿרומע טריט
און, מלכּהלע דו שײנע, זע –
דו ביזט געװאָרן ליד.
פֿון:
איציק מאַנגער, ליד און באַלאַדע.
י.ל. פּרץ-פֿאַרלאַג, תל-אביב 1976
י.ל. פּרץ-פֿאַרלאַג, תל-אביב 1976
Een virtueel Jiddisj poëziealbum
November
2013. Na de serie met de vijf dichteressen komen nu weer anderen over het
voetlicht. Het is een ontmoeting met dichters en dichteressen die zich vanuit
hun geboorteplaats in Oost-Europa over grote delen van de wereld hebben
verplaatst. Hun gevoelens van ontworteling en het verlangen naar een betere
wereld hebben blijvende echo’s achtergelaten.
De keuze is persoonlijk, gericht op emotie, compositie, een verrassende woordkeus of diepere betekenis. Kort gezegd: de ‘verdichting’ van het leven.
De keuze is persoonlijk, gericht op emotie, compositie, een verrassende woordkeus of diepere betekenis. Kort gezegd: de ‘verdichting’ van het leven.
December
2012. Liefhebbers van Jiddisje poëzie kunnen vanaf heden beschikken over een
bloemlezing uit het werk van vijf Jiddisje dichteressen. Van hun mooiste en
indringendste verzen zal ik er regelmatig een plaatsen.
Elk
gedicht is te lezen in het originele schrift (hebreeuwse letters), in
transcriptie, en in Nederlandse vertaling. De vijf dichteressen die ik heb
uitgekozen – Anna Margolin, Kadya Molodowski, Rochl Korn, Malke Cheyfetz Tuzman
en Rejzl Zychlinski - zijn allen afkomstig uit Oost Europa (Polen, Litouwen,
Galicië, Wit Rusland)
Hun vroegste jeugd speelde zich af in een dorp of sjtetl, alleen Anna Margolin was afkomstig uit de stad Brest-Litovsk.
Ondanks het feit dat ze opgroeiden binnen een cultuur waarin godsdienst, traditie en sociale omstandigheden vaak een belemmering vormden voor meisjes om te leren en te studeren, hebben zij een goede opleiding genoten, soms thuis bij privé leraren, of in naburige joodse en seculiere scholen.
Twee oorlogen, pogroms en de vlucht voor nazisme en stalinisme kleuren hun herinnering. Vluchten betekende ‘heimloos’ zijn, zowel letterlijk als in overdrachtelijke zin. Zoeken naar een veilige plek om te leven is een krachtig element in hun observaties, hun liefdes, en hun poëtische bespiegelingen.
Hun vroegste jeugd speelde zich af in een dorp of sjtetl, alleen Anna Margolin was afkomstig uit de stad Brest-Litovsk.
Ondanks het feit dat ze opgroeiden binnen een cultuur waarin godsdienst, traditie en sociale omstandigheden vaak een belemmering vormden voor meisjes om te leren en te studeren, hebben zij een goede opleiding genoten, soms thuis bij privé leraren, of in naburige joodse en seculiere scholen.
Twee oorlogen, pogroms en de vlucht voor nazisme en stalinisme kleuren hun herinnering. Vluchten betekende ‘heimloos’ zijn, zowel letterlijk als in overdrachtelijke zin. Zoeken naar een veilige plek om te leven is een krachtig element in hun observaties, hun liefdes, en hun poëtische bespiegelingen.
Ontvang de gedichten direct in je mailbox!
onderwerpen
Alleen
koning David is gebleven Alles
wat geen stem heeft Anna
Margolin Bainachtike
Gest Baklogt
der jam Beklaagt
de zee Brisk Harbst Herfst Ik
herinner mij Kadya
Molodowski Kleine
nachtmuziek Malke
Cheyfets Tuzman Meisjes
in het Crotonapark Mejdlech
in Krotona park Midden
in de wereld Mijn
Venus draagt zijden schoentjes Mijn
woorden Nachtgasten
Op
zo'n regenachtige dag Perets
Markisj Poëzie Rejzl
Zychlinski Rochl
Korn Slaaplied
Voorstel
Wat
heb je gedaan met de zwaan Zomaar
verzonken אָנבאָט
אונטערגאַנג
סתּם אינמיטן
דער װעלט בריסק
בײַנאַכטיקע
געסט דער
מלך דוד אַלײן איז געבליבן האַרבסט
כ'געדענק
מלכה
חפץ טוזמאַן מײַן
װענוס טראָגט זײַדענע שיכלעך מײדלעך
אין קראָטאָנאַ פּאַרק עס
רעדן הײַנט פּאָעזיע
קלײנע
נאַכטמוזיק רחל
קאָרן שלאָפֿליד
װאָס
האָסטו געטאָן מיטן שװאַן